TeKoS nr 194
- Auteur
- 15/09/2024
- Thema

In een eerste bijdrage neemt Alexander Demoor een vraaggesprek af met prof. em. Marcel De Cleene over zijn laatste boek “Heidens!” Marcel De Cleene is emeritus-hoogleraar verbonden aan de faculteit Wetenschappen van de Gentse universiteit, waar hij plantenfysiologie maar ook volkskunde doceerde. De voorbije decennia leverde hij ook belangrijk werk in het populariseren van de wetenschap. Hij bracht in het verleden reeds verschillende compendia uit over planten waarin hij hun geneeskundige en ritualistische toepassingen toelichtte, maar ook waarschuwde voor de giftige eigenschappen van bepaalde soorten. In zijn laatste boek heeft hij het echter over volksgebruiken die de sporen dragen van voorchristelijke tradities, waar soms een dun laagje christelijk vernis op is gelegd. Een ware schatkamer voor ons cultureel erfgoed!
Vervolgens is het woord aan Pepijn Leonard Demortier van het conservatieve Custodes Instituut. Deze gastschrijver schrijft vanuit een christelijke inspiratie en bespreekt in een filosofisch essay het zogenaamde ontologische argument voor het bestaan van God, een logische deductie waaruit het Godsbestaan bewezen kan worden zonder dat men daarom zelf in God zou moeten geloven. De auteur bespreekt de pro’s en contra’s van deze benaderingen (o.m. de reductio ad absurdum en de definitionele ontologische argumenten), en gaat ook in op de verdere uitwerking van dit idee door de bekende mathematicus Kurt Gödel, zelf nochtans een atheïst.
Benny Vangelder wijdt dan weer een beschouwend artikel aan de natuurfilosofie, en bekijkt de kosmogonische beschouwingen van verschillende tradities doorheen de bril van de moderne wetenschap, met name de kennis die werd opgedaan uit de sterrenkunde, fysica en kwantummechanica. Vooral deze laatste discipline heeft de newtoniaanse natuurwetten gedeeltelijk op hun kop gezet, waardoor een opening is ontstaan waarlangs de metafysica opnieuw haar intrede doet. De oermaterie, entropie, chaos, orde, tijd en ruimte … al deze concepten kunnen teruggevonden worden in de oude mythen en tradities. Benny Vangelder koppelt o.m. de mythen en sagen uit de Noordse en Indische traditie, inzichten uit het boeddhisme en het taoïsme, de filosofie van Spinoza en het werk van de Vlaamse filosoof Ulrich Libbrecht aan de nieuwste wetenschappelijke inzichten.
Hierna verschuiven wij de aandacht van de kosmogonie naar de literatuur, in een vraaggesprek met Christopher Gérard. Deze Franstalige literatuurcriticus gaf tussen 1992 en 2001 het tijdschrift Antaios uit, dat voortbouwde op het gelijknamige tijdschrift uit de jaren zestig dat werd opgericht door Mircea Eliade en Ernst Jünger. In dit vraaggesprek, afgenomen door Ralf Van den Haute, gaat het echter vooral over literatuur en zijn laatste boek Les nobles voyageurs, dat onlangs is verschenen bij La Nouvelle Librairie en waarin hij zijn passie voor hoofdzakelijk Franse auteurs uit de doeken doet. Onder meer Nicolas Gómez Dávila en Jean Raspail passeren de revue.
Met Luc Pauwels wenden we ons vervolgens tot de geschiedenis van de Vlaamse Beweging, middels een uitgebreide en kritische bespreking van het boek "Vlaamse Beweging, sociale beweging?" van Lode Wils. Het blijkt een fundamenteel werk te zijn, want er zijn maar weinig publicaties die de parlementaire en wetgevende evolutie van de Vlaamse gemeenschap tussen 1830 en 1970 zo diepgaand beschrijven en analyseren. Maar er zijn ook enkele kritische noten bij dit werk te kraken, en als historicus en kenner van de Vlaamse en Heel-Nederlandse Beweging is Luc Pauwels natuurlijk als geen ander geplaatst om dit karwei onder handen te nemen.
In de vaste groene rubriek Sprokkels uit de moestuin spitst Björn Roose zich -geheel in zijn eigen onnavolgbare stijl-, over de boerenprotesten en het antropoceen heen, toe op het concept van “de ontplofte aap”, tevens de titel van een boek van Jelle Reumer dat in 2005 is verschenen, waarin de mens als invasieve soort wordt bekeken. Daarnaast zijn er als vanouds weer enkele boekbesprekingen van recent verschenen werken uit de conservatieve literatuur.