Nieuwsberichten

De Poolse pro-EU premier Donald Tusk verbiedt media van de oppositie

  • An Jacobs
  • 30/11/2024

De op één na grootste nieuwszender van Polen wordt al maanden volledig geweerd van persconferenties en crisisbriefings van de liberale pro-EU premier Donald Tusk. Deze situatie is des te merkwaardiger omdat dit het werk is van een van die eurocraten die gedurende de acht jaar van conservatieve regeringen in Polen, de bedreigingen voor de democratie, de rechtsstaat en mediapluralisme aan de schandpaal hebben genageld.
 
Maar we moeten toegeven: Tusk had al een zekere staat van dienst in het aanvallen van mediapluralisme toen hij van 2007 tot 2014 premier van zijn land was, voordat hij van 2014 tot 2019 voorzitter van de Europese Raad werd en vervolgens van 2019 tot 2022 voorzitter van de Europese Volkspartij (EVP).
 
Controle van de publieke media met geweld

Donald Tusk is sinds 13 december 2023 weer aan de macht en is begonnen met geweld de controle over de publieke media over te nemen. Zijn brutale aanpak heeft echter één ongetwijfeld onbedoeld gevolg gehad: het massale vertrek van kijkers van TVP Info, de nieuwszender van de publieke omroep, naar de kleine particuliere omroep TV Republika, die een conservatieve redactionele lijn heeft en sympathiseert met de conservatieven van de partij Wet en Rechtvaardigheid (PiS).

TV Republika, de wind in de zeilen

TV Republika kan zich tegenwoordig bijna meten met de nieuwszender TVN24, die tot nu toe de onbetwiste leider was in het nieuwssegment. TV Republika haalt TVN24 steeds vaker in op piekmomenten. Goed om weten: TVN24 maakt deel uit van de TVN-groep die eigendom is van het Amerikaanse Warner Bros Discovery. Het biedt zijn kijkers een redactionele inhoud die zeer toegewijd is aan het links-liberale kamp en zeer vijandig staat tegenover de conservatieve oppositie.

Maar terwijl de publieke nieuwszender TVP Info kelderde van een gemiddeld kijkcijfer van 5,33% in september 2023 naar slechts 2,08% in september 2024 - een maand waarin de resultaten van 24-uursnieuwszenders een boost kregen door de catastrofale overstromingen in het zuidwesten van het land - steeg TV Republika van een gemiddelde van 0,11% naar 4,66%. De nummer 1, TVN24, had in september een kijkdichtheid van 6,56%, vergeleken met 5,52% een jaar geleden (bron: Wirtualne Media).

Tusk wil niets zien, niets horen

Maar zelfs tijdens de overstromingen die het zuidwesten van Polen teisterden en waarbij verschillende mensen omkwamen, gaf premier Donald Tusk zijn diensten opdracht om journalisten en de camera's van TV Republika de toegang tot zijn crisisbriefings te ontzeggen, ook ter plaatse toen hij de gebieden bezocht die door deze natuurramp waren getroffen. Dit is ongekend in een zogenaamd democratisch Europees land. Maar het moet gezegd worden dat Donald Tusk TV Republika al maanden de toegang tot zijn persconferenties weigert, duidelijk omdat hij gênante vragen van oppositionele media wil vermijden.

De situatie duurt voort ondanks een eerste gerechtelijke uitspraak in juli die minister van Cultuur Bart?omiej Sienkiewicz veroordeelde voor dezelfde praktijk met betrekking tot TV Republika. Sienkiewicz is een gepensioneerd luitenant-kolonel bij de contraspionagedienst. Hij was het die als minister van Cultuur en Nationaal Erfgoed in het derde kabinet van Donald Tusk de putsch leidde tegen de publieke media, vlak voor Kerstmis. Op 13 mei 2024 gaf hij deze post op om parlementslid te worden van Tusks Burgerplatformpartij (Pools: Platforma Obywatelska) in het Europees Parlement, waar hij dus zitting heeft in de EVP.

Zowel in het geval van de voormalige minister van Cultuur Sienkiewicz als van premier Donald Tusk heeft de ombudsman herhaaldelijk geprotesteerd tegen deze praktijken, die zowel ondemocratisch als illegaal zijn en volkomen in strijd zijn met het recht van burgers op informatie zoals vastgelegd in de Poolse grondwet. Onlangs, op 18 september 2024, stuurde de ombudsman een brief naar de woiwode (provinciegouverneur) van Neder-Silezië, de regio die getroffen is door de overstromingen, waarin hij om uitleg vroeg over de houding van de organisatoren van de persbriefing. Die hadden een reportageploeg van TV Republika brutaal aangepakt om te voorkomen dat deze aanwezig zou zijn.

Veroordeling door constitutionele organen, zonder resultaat

Deze houding van de Poolse autoriteiten is ook meermaals veroordeeld door het Waarnemingscentrum voor Persvrijheid van de Vereniging van Poolse Journalisten (SDP). Tevergeefs. Toen een journalist Tusk in de hal van het parlement vroeg waarom hij zich aan deze illegale praktijken bezondigde, antwoordde de premier, omringd door zijn lijfwachten spottend: “Waarom wendt u zich niet tot het Grondwettelijk Hof?”

De houding van Donald Tusk werd opnieuw veroordeeld door de voorzitter van de Nationale Raad voor Televisie en Radio (KRRiT), het onafhankelijke constitutionele orgaan dat verantwoordelijk is voor het toezicht op de media. Het is waar dat de links-liberale meerderheid nog niet tevreden was met haar brutale overname van de controle over de publieke media, zonder rekening te houden met de wet en met schandalige discriminatie van de op één na grootste nieuwszender van het land. Bovendien willen de Tusk-aanhangers de voorzitter van de media-autoriteit voor het Staatstribunaal brengen. Dat is het orgaan dat verantwoordelijk is voor het beoordelen van ministers en bepaalde hoge ambtenaren in het geval van bijzonder ernstige feiten bij de uitoefening van hun functie.

Reporters Without Borders medeplichtig, zoals zo vaak

Op 26 september 2024 was het verbod van TV Republika op persconferenties en crisisbriefings door premier Donald Tusk opnieuw het onderwerp van een nota van het Platform voor de Veiligheid van Journalisten van de Raad van Europa, dat wacht op een reactie van de Poolse regering vóór 26 december 2024. De activistische Reporters Without Borders daarentegen blijven compleet radio-stil. De RWB lijken zich sinds de regeringswisseling niets meer aan te trekken van de mediavrijheid in Polen en hebben het land in hun ‘World Press Freedom Index’ van 2024 zelfs van de 57ste plaats in 2023 naar de 47ste plaats gebracht. Je moet maar durven.

En toch: tijdens een conferentie in de Poolse Senaat op 10 september 2024 gaf Donald Tusk zelf toe dat hij de regels van de rechtsstaat niet respecteerde, volhoudend dat dit nodig was ‘om de democratie in Polen te redden’. Een democratie die volgens hem nu een ‘militante democratie’ is. Is dit het nieuwe antwoord van links en de liberalen op de opkomst van het rechtse ‘populisme’ in Europa? We kunnen vrezen van wel, gezien de overduidelijke steun van ‘Brussel’ voor de acties van de regering van Tusk. En als dit zo is, dan is er écht wel reden tot bezorgdheid ... in Polen en elders.

Top